ABD’nin İlginç Topluluğu: Amişler Kimdir?

17. yüzyıl şartlarını hala sürdürürek yaşayan bir topluluk hayal edin. Mum ışığında oturan, teknoloji kullanmayan, her yerde at arabalarının olduğu ve insanların sade kıyafetler giydiği bir hayat… Aslında dünyada hala böyle yaşamaya devam eden bir topluluk bulunuyor. Amişler ! Modern dünyanın neredeyse tüm icatlarını elinin tersi ile iten ve hayatlarını geçmişteki gibi saf şekilde sürdürmeye çalışan bir topluluk… Amişler için önemli olan tek şey İncil’in emirleri doğrultusunda bir hayat sürmek. Topluluklarının tükenmesi konusunda endişe duyan Amişler evlendiklerinde en az 4-5 çocuk sahibi olma konusunda da son derece katı olarak biliniyor.

Amiş Topluluğu Nasıl Ortaya Çıktı?

Orijinal adı ile söylemek gerekirse Amish tutucu ve katı bir Hristiyan mezhebidir. Bu mezhebe mensup olan halk ise dünyada en fazla Amerika’nın Pennsylvania ya da Orta batı eyaletlerinde yaşar. Anabaptist Hristiyan olan bu halk ”plain people” (sade insanlar) olarak da adlandırılır. Bu topluluğun ortaya çıkma hikayesi 1525 yılında İsviçre’de başlamıştır. Ancak giderek genişleyen Amiş topluluğu bir süre sonra Avrupa tarafından ciddi baskılar görmüştür. Zamanla Avrupa’da barınamaz hale gelen Amişler ABD’ ye göç etmişlerdir. En yoğun olarak yerleştikleri yer ise Pennsylvania’dır. Yaklaşık 1 milyonluk bir nüfusa sahip olan Amişlerin yaşamları bir hayli ilgi çekici! Aşırı dindar olan bu topluluk dünyevi olan her şeyden kendilerini soyutluyor. Amaçları ise İncil kurallarına harfiyen uyarak bir hayat yaşamak. Peki Amişlerin hayatı nasıl? Biraz daha yakından tanımak ister misiniz?

Amişlerin Kıyafet Seçimleri

Gösteriş, süs ve dikkat çekmekten tamamen uzak olan Amişler kıyafet konusunda da sadelikten yanadır. Amiş topluluğuna dahil olan kadınlar diz altı elbiseler giyer ve oldukça kapalı olan bu elbiseler sadedir ve çok renkli değildir. Ayrıca çok tutucu olan Amişler, elbiselerinde düğme kullanmak yerine çengel takar. Bekar kızlar siyah şapka takar ve evlendikten sonra ise beyaz renge geçilir. Kadınların mücevher kullanması ve erkeklerin bıyık bırakması yasaklanmıştır. Ancak evlendikten sonra sakal bırakmaları gerekir. Erkeklerin kıyafet seçimleri ise koyu renk ağırlıklı takımlardan oluşur. Siyah ayakkabı, çorap giyerler. Ayrıca kadın ya da erkek fark etmeksizin kıyafetlerin üzerinde baskı ya da desen bulunmaz ve tek renk olmak durumundadır.

Elektrik yok!

Amişler elektrik kullanmazlar. Aydınlanma için mum ışığı ya da gaz lambalarından faydalanırlar. Etrafta hiç otomobil yoktur, çünkü hayatlarını at arabaları ile devam ettirirler. Köyde çok acil durumlar için kullanabilecekleri sadece bir telefon vardır ve hayati önem taşıyan durumlarda kullanırlar. Onun dışında çoğu problemleri kendileri halletmeye çalışırlar.

Amişler Geçimlerini Tarım ile Sağlar

Bu topluluk için tek geçim kaynağı tarımdır. Eski tarihlerdeki gibi geleneksel yöntemlerle toprağı ekip biçerler ve asla traktör kullanmazlar. Motorlu araçlar da yasaktır ve sadece tırpan, çapa, kürek gibi aletleri tercih ederler. Amişlerin hayatında önemli bir yere sahip olan çiftçilik tek gelir kaynakları olduğu için durmadan çalışırlar. Çoğunlukla; mısır, soya fasulyesi, tütün, buğday, arpa ve hububat yetiştirme konularında ustadırlar.

Amişlerde Müzik Ve Eğlence

Amişlerin geleneğine ve inancına göre müzik dünyevi bir zevk olduğu için günahtır. Amişler asla enstrüman kullanmaz. Çocukların oyuncak bebeklerinde surat olmaz. Fotoğraf çektirmek konusunda da katı olan Amişler tamamen İncil’in kurallarına uyan bir topluluktur.

Amişlerde Evlilik Kuralları

Amişler sadece kendi cemaatleri içerisinden evlilik yapmak zorundadır. Cemaat dışı bir evlilik yapılırsa o kişi dışlanır ve ayıplanır. Kız ya da erkek 16 yaşına geldiği andan itibaren kendisine eş aramaya başlayabilir. Genelde 20 yaşlarında evlenen Amişler çok çocuk yapmalarıyla da ünlüdür. Bu toplulukta erkeğin kıza evlilik teklifi sırasında yüzük yerine porselen ya da saat hediye etmesi bir gelenektir. Evlenmeye karar veren gençler Temmuz ve Ağustos aylarında bu kararlarını ailelerine bildirir ve hazırlıklara başlanır. Kızlar düğün sırasında çok sade ve düz bir elbise giyer. Sabah erken saatlerde başlayan düğün akşama kadar sürer. Bittiğinde ise kızın ailesinin evine giden çift geceyi orada geçirir.

Amişlerin Cenaze Töreni

Amişler içerisinden biri öldüğünde 3 gün süren bir cenaze töreni yapılır. Amiş topluluklarının bazılarında cenaze sırasında herkes beyaz renk giyer. Mezar taşları sade olur ve mezara çiçek bırakmak yasaktır. Ölülerine çok saygı duyarlar ama övgü yapmazlar. Cenazede melodi olmadan ilahiler okunur.

Sağlık Konusunda Amişler

Amişler söz konusu sağlık olduğu zaman modern tıptan yararlanmakta sakınca görmezler. Ancak yine de çok zor durumda kalmadıkça modern tıbba başvurmazlar ve kendi yöntemleri ile hastalıkları iyileştirmeye çalışırlar. Sosyal sağlık güvenceleri bulunmayan Amişler sağlık masraflarını kendi bütçeleri ile karşılar. Kadınlar genellikle evde doğum yapar ve hastaneye gitmez.

Amişlerde Eğitim ve Dil

Amişlerin okulları tek sınıflık olur ve sadece 8. sınıfa kadar eğitim alırlar. İngilizceyi okulda öğrenen bu topluluk lise ve üniversite eğitimine karşıdır. Çünkü okula devam etmenin gelenek ve inançlarını zayıflatabileceğinden yana endişe duyarlar. Amerika Birleşik Devletleri tarafından alınan karar ile Amişlerin okula gitme zorunluluğu bulunmadığı kararı alınmıştır ve bu topluluk tamamen özgür bırakılmıştır. Amişler kendi toplulukları içinde ingilizce konuşmazlar. Konuştukları dil Pennsylvania Almancasıdır.